De Groene trolt Rusland

1 september 2018

Op 29 augustus 2018 verscheen in De Groene Amsterdammer:

Onderzoek Desinformatie op Twitter – Hoe Russische trollen inspelen op westerse angsten

De auteurs Robert van der Noordaa en Coen van de Ven openen met:
“Niet eerder lagen zoveel Russische trollentweets op straat. De Groene Amsterdammer analyseerde bijna drie miljoen tweets, afkomstig uit een trollenfabriek in Sint-Petersburg. Populaire onderwerpen: de MH17-ramp en Wilders.”

In het artikel worden volgende zaken met betrekking tot MH17 geclaimd:

– Nieuws is dat de ramp met de MH17 een belangrijk thema is voor de Russische trollen.
– De trollen bemoeien zich actief met voor Nederland relevante onderwerpen zoals de MH17-ramp.
– Een snelle greep uit de bijna drie miljoen tweets toont ruim drieduizend berichten die direct gaan over de vliegtuigramp of de inmiddels vier jaar lange afwikkeling daarvan.

Voor de fact check naar deze claims van De Groene Amsterdammer is dezelfde bron gebruikt als door het blad zelf, namelijk de Amerikaanse nieuwswebsite FiveThirtyEight die de bestanden met 2.973.341 tweets online zette.
Pakken we om te beginnen de eerste Nederlandstalige tweet met zoekwoord ‘MH17’ die via de database naar boven komt:

De database bevat twee retweets door @chernenkonikola en @glebnikon met een link naar deze Volkskrant-tweet. Tekst van de twee retweets:

“@tomvennink. Heb @GrahamWP_UK zeker ontmoet in DNR. Met bezoek aan het gebied van MH17 was hij niet mee, dagen erop ook niet gezien https://t.co/Pa8NvnSp9t.”

Erg vreemd en onprofessioneel dat de Russische trollenfabriek deze twee ‘handles’ een artikel laat retweeten waarin negatief wordt bericht over de journalisten Stefan Beck en Michel Spekkers die door hun Nederlandse collega’s juist als pro-Russisch worden getypeerd. Vergissing, of zijn de retweets helemaal niet van de Russische trollenfabriek afkomstig?

We zoeken alle Nederlandstalige tweets die MH17 vermelden op. De database geeft in totaal…….twee resultaten.
Vast een fout. Checken op een controlesite. Warempel: alleen de twee resultaten die we al bij de tweet van de Volkskrant hebben besproken komen als zoekresultaat tevoorschijn.

Om te voorkomen dat we belangrijke informatie missen zoeken we alle tweets in het Nederlands op en controleren wat daar over MH17 wordt geschreven. Van de 2.973.331 tweets die De Groene Amsterdammer zegt te hebben geanalyseerd zijn er slechts 1.167 als Nederlandstalig gemarkeerd.

screenshot van een van de 1.167 ‘Nederlandstalige’ tweets.

Bij deze een verzoek aan de pro-actieve lezer: neem even de moeite en oordeel zelf over de kwaliteit van de op Nederland gerichte ‘Russische’ beïnvloedingspogingen.

Feit: van de 1.167 tweets zijn er 1.165 die geen enkele informatie met betrekking tot MH17 bevatten.

Beoordeling van tweets in andere talen

Op de vraag of er ooit enige aanwijzing gevonden is dat Russische trollentweets in de Russische taal enige invloed op het politiek debat in Nederland hebben of hebben gehad, antwoordt Peter Burger van internationaal erkend factcheck-initiatief Nieuwscheckers:

“Er is ook geen onderzoek dat invloed Russische trollentweets in andere talen in Nederland hard maakt.” [bron]

Kremlin-trol

Om de claim “nieuws is dat de ramp met de MH17 een belangrijk thema is voor de Russische trollen” kwantitatief verder te beoordelen vergelijken we de “ruim drieduizend” tweets van de Russische trollenfabriek met een Nederlandse ‘handle’ die veel over MH17 tweet.

Van de bijna 10.000 tweets bevatten er op peildatum 2 september 2018 maar liefst 4.479 de term ‘MH17’. Slechts één Nederlandse twitteraar produceert ruimschoots meer dan de complete trollenfabriek in St. Petersburg.

NAVO-bot?

De MH17-tweets van de Russische trollenfabriek vallen helemaal in het niet bij die van de beruchte ‘Michael Joyce’, die ruim 140.000 anti-Russische tweets de wereld in stuurde, voornamelijk over M17, en vervolgens plots van de aardbodem verdween.

De Groene Amsterdammer citeert historicus Timothy Snyder:

“Een Russische trol heeft als taak om ongeremd radicaal te zijn, radicaler dan de meeste mensen van zichzelf zijn. Juist dat werkt bijzonder goed op sociale media, waar emoties zich makkelijker verspreiden dan feiten.”

Dat emoties zich op social media makkelijker verspreiden dan feiten is zonder meer waar en het is bedroevend te moeten vaststellen dat er Westerse journalisten zijn die geld verdienen met het verspreiden van anti-Russische claims zonder controleerbare bewijzen te leveren.
Zonder ook maar één MH17 gerelateerde tweet te bespreken claimt De Groene Amsterdammer dat MH17 een belangrijk thema is voor Russische trollen en deze zich actief met het thema bemoeien. Je moet maar durven.

Het broddelwerk van De Groene Amsterdammer verdient het predikaat ‘beschamend’.

De redactie dient er alsnog voor te zorgen dat de claims met de 2.973.341 tweets als basis inhoudelijk worden onderbouwd, of toe te geven dat niet aan de meest elementaire voorwaarden voor acceptabele journalistiek is voldaan en het artikel in het openbaar intrekken.

________________________________________________________________

Het artikel in De Groene Amsterdammer is tot stand gekomen met steun van Fonds 1877. Blogger Kremlintroll.nl is financieel volledig onafhankelijk en wordt door niemand betaald voor zijn schrijfsels.

Verantwoording

Het te verwachten argument dat deze fact check niet zou deugen omdat De Groene Amsterdammer zijn conclusies (ook) op andere tweets baseerde dient op voorhand te worden weerlegd. De essentie van open source social media is nou juist volledige transparantie. De Groene is gevraagd om de selectie van de “ruim drieduizend” tweets openbaar te maken, maar heeft dit geweigerd. In detail:

De Groene Amsterdammer beweert dat “ruim drieduizend berichten direct gaan over de vliegtuigramp of de inmiddels vier jaar lange afwikkeling daarvan”.

Feiten:

– De database levert met zoekopdracht ‘MH17’ slechts 1.150 resultaten op.

– Met handmatig selecteren vonden wij er nog 35 en komen op 1.185. [.csv download]

Gevraagd naar een overzicht van de “ruim drieduizend” tweets komt van auteur Robert van der Noordaa de reactie: “We gebruiken de CSV files als database en hebben filteringen ingeprogrammeerd. Aangezien ik nog volop bezig ben daarmee ga ik dat nu niet online gooien maar mogelijk leuk idee om als het af is dat te doen.” [bron]

– De discrepantie tussen 1.150 tweets in de database en de ruim drieduizend van De Groene Amsterdammer wordt als volgt verklaard: “zoek o.a. ook op MH 17 en MH-17, buk, almaz antay en zo gebruikten we nog een hele serie. Zou wel heel perfect zijn als we met simpel mh17 alles er uit halen.” [bron]

– Op de tegenwerping: “Als je op ‘buk’ zoekt krijg je twee soorten resultaten:
1) Tweets waar MH17 ook al in staat = dubbeltelling.
2) Tweets die niets met MH17 te maken hebben. [bron]

Komt geen inhoudelijke reactie.

– Op de vraag of schrijvers van De Groene zelfs niet bereid zijn de lijst met gebruikte zoekwoorden te publiceren wordt niet gereageerd.

– Op de vraag of de ruim tweeduizend missende tweets significant afwijken van de bekende 1.150 wordt niet gereageerd.

Tot zo ver de feiten. Laten we aannemen dat de ongeveer tweeduizend niet Nederlandstalige tweets die De Groene Amsterdammer (nog) niet openbaar wenst te maken inderdaad ergens in de database verstopt zitten. Dat zou niets aan de bevindingen van deze fact check kunnen veranderen. Waarom niet?

Het antwoord op deze vraag is evident als we beseffen dat er per jaar tweehonderd miljard (200.000.000.000) tweets worden gemaakt.

Vragen voor eventuele vervolgonderzoeken

– Zijn de drie miljoen tweets werkelijk afkomstig van een Russische trollenfabriek?

– Waarom zijn de twee onschuldige retweets net als de andere 2.973.339 (re)tweets door het Amerikaanse propaganda-platform Twitter verwijderd?

Wie vraagt zich af in welke mate onze tere Europese zieltjes door de Verenigde Staten worden gemanipuleerd?