16 oktober 2013
Jawa Pos Voorpagina. Door: Gunawan Sutanto
Nederlandse Max van der Werff op zoek naar sporen van de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog.
Hij vond een overlevende van martelingen in Sutodjajan.
Onderschrift: Twee nationaliteiten: Marjolein (links) Opa Dompig (Nederlandse veteraan die in West-Java was uitgezonden) Ady Setyawan en Max van der Werff.
Max is geïnteresseerd in de geschiedenis van het Nederlands kolonialisme in Indonesië. Deze Nederlandse blogger ging naar Indonesië op zoek naar de verhalen van zijn voorouders, maar ook om een verzoeningsproces op gang te zetten tussen onze twee naties.
“Vergeven, maar nooit vergeten” Antwoordde Max toen ik hem vroeg naar zijn motivatie voor zijn zoektocht in Indonesië. Afgelopen Zaterdag 12 oktober is hij erg enthousiast om te vertellen over het doel van zijn project. Max kwam op 7 oktober in Indonesië aan en bezocht een aantal steden in Java. Dit is zijn tweede bezoek aan Indonesië. “Ik begon mijn reis in Bandung.” Legt Max uit, hij draagt een zwart t-shirt met een Nederlands-Indonesische vlag opgespeld.
Hij startte zijn onderzoek nadat hij over de zaak over het bloedbad in Rawagede gelezen had.
In deze zaak besloot het gerechtshof in den Haag dat de Nederlandse regering schadevergoeding moest betalen aan 7 van de Rawagede weduwen die nog in leven zijn. Het incident vond plaats bij het dorp Rawagede, Karawang , West-Java , 1947.
Op 12 september 2011, bood de Nederlandse ambassadeur in Indonesië Tjeerd de Zwaan officieel excuses aan voor dat incident.
“De zaak van Rawagede heeft me wakker geschud, ik weet zeker dat er nog soortgelijke zaak in Indonesië te vinden moet zijn.” zegt Max.
Heel zijn leven was deze man, die in het dagelijks leven als business consultant werkzaam is, al geïnteresseerd in geschiedenis. Hij heeft zelfs documenten als bewijsmateriaal van oorlogsmisdaden in Indonesië verzameld. Zo is hij ook in het bezit van een aantal foto’s van executies van Indonesiërs, begaan door Nederlandse militairen.
Die stukken zetten hem aan tot actie: o.a. naar Indonesië gaan om de feiten te onderzoeken. Zijn eerste bezoek was in 2011, na de uitspraak over Rawagede. “De eerste plaats die ik bezocht was Bandar Boeat (Padang) en Sutodjajan (Malang). Licht deze vader van een zoon en twee dochters toe.
Wat er in Bandar Boeat plaatsvond was een Nederlandse luchtaanval. Met de inzet van Mustang gevechtsvliegtuigen bombardeerden ze een traditionele markt. Honderden burgers vonden de dood tijdens dat incident in 1947.
En bij het dorp Sutodjajan brandden Nederlandse troepen alle huizen plat en martelden ook een aantal dorpelingen. Max vond nog één overlevende, zelfs nu nog zijn de littekens te zien die door Nederlandse marteling veroorzaakt zijn.
Tijdens de aanval op het dorp Sutodjajan waren er drie mariniers die de order niet uitvoerden. Ze weigeren het dorp plat te branden. Max staat nu in goed contact met de familie van de drie mariniers.
Na zijn eerste reis naar Indonesië, ontmoette Max Marjolein van Pagee, ook een onafhankelijke onderzoeker die dezelfde interesse deelt voor de onafhankelijkheidsoorlog in Indonesië.
Marjolein deed onderzoek in Indonesië over de politionele acties in samenwerking met Ady Setyawan. Onze krant heeft eerder geschreven over haar onderzoek en reis. We interviewden deze jonge vrouw die werd geboren op 2 mei 1987, bij Ady Setyawan thuis.
Door Marjolein, leerde Max Ady kennen. Vandaar dat Max tijdens zijn tweede bezoek aan Indonesië samenwerkte met Ady. Beiden hebben het plan om een boek te publiceren genaamd: “Excessennota 2015”, met: “het laatste slachtoffer.” als ondertitel.
“We willen geschiedenis schrijven van beide kanten, Nederlands en Indonesisch ” zegt Max. Afgelopen september was Ady ook in Nederland om Nederlandse veteranen te interviewen.
Ady vertelt dat het woord “Excessennota” een lijst met oorlogsmisdaden inhoudt. De eerste excessennota werd door Fasseur, een Nederlandse historicus geschreven en gepubliceerd in 1969.
De excessennota werd vanwege de bekentenissen van een Nederlandse veteraan Joop Hueting samengesteld. “De lijst is gebaseerd op alleen Nederlandse archiefstukken, zonder controle van het bewijsmateriaal of onderzoek ter plaatse” zegt Ady.
Max en Ady hebben plannen om hun boek te lanceren in 2015. Waarom nog 2 jaar wachten? “Het is dan 70 jaar Indonesische onafhankelijkheid, en we moeten nog meer bewijzen verzamelen om ons boek accurater en gedetailleerder te maken, niet alleen het vertellen van verhalen.” Legt de man uit die werd geboren in Arnhem, januari 1963.
Dit boek zal ook een poging zijn tot verzoening van onze twee naties. Ze zijn van plan om eerlijke content te schrijven, uit primaire gegevens (interviewen betrokkenen van beide zijden) en secundaire data (archief en foto’s) ook van beide kanten.
Hiervoor al deed Ady met zijn vrienden van de Roodebrug Soerabaia community (met interesse voor geschiedenis) hetzelfde: het interviewen van veteranen die gevochten hebben in de onafhankelijkheidsoorlog in Indonesië.
Max verwacht ook dat hun boek een eerste stap van verzoening zal zijn tussen de twee naties. “We moeten vergeven wat er is gebeurd in het verleden, maar we moeten het nooit vergeten, want dat is het deel van onze geschiedenis.” Zegt Max.
Voor Ady als een Indonesiër is zoiets makkelijker dan voor Max, omdat veel groepen in de Nederland Max’s activiteiten niet echt waarderen.
Max’s interesse wordt ook verklaard door zijn familiegeschiedenis, zijn opa was een KNIL-soldaat die trouwde met een Indonesische vrouw en uit hen werd Max senior geboren.
“Mijn opa en vader hebben me nooit verteld over hun tijd in Indonesië, elke keer als ik ernaar vroeg antwoordde mijn vader dat hij zich dat niet meer kon herinneren”, zegt Max.
In 1956 verhuisde zijn vader naar Nederland. Op een dag vond Max een oude foto van zijn vader met compleet TKR uniform met bijschrift Bandung 1946. “Mijn vader is al overleden, ik kan hem niet het verhaal achter zijn uniform vragen.” Dit mysterie inspireerde hem om beter te kijken naar de Nederlandse oorlog in Indonesië . Ook vanwege die foto startte Max zijn reis in Bandung.
Tijdens zijn tweede bezoek kwam Max op plaatsen waar veel mensen zijn gedood. Startend vanaf Mandala Wangsit TNI museum en Pandu ereveld (Bandung), het dorpje Candi en Temanggung (Midden -Java) en Sumberejo (Malang).
Sommige van zijn reiservaringen zijn te lezen op zijn blog www.7mei.nl.
Hij koos voor 7 Mei als naam van zijn blog omdat één van de Rawagede overlevenden, meneer Saih bin Sakam, overleed op 7 mei 2011, slechts 4 maanden voordat hij zijn rechtszaak tegen de Nederlandse staat won.
Zelfs als het boek pas over 2 jaar zal worden uitgebracht, voelt Max dat hij zijn geschiedenis project moet afmaken. Omdat de getuigen en de veteranen oud zijn. “Ze hebben niet het eeuwigge leven, als ze allemaal zijn overleden, hoe kom ik dan aan de verhalen halen?” Zegt Max.
Website Marjolein van Pagee
Website Roode Brug Soerabaia